Over zin, zien en gezien worden
Zingeving in de ouderenzorg
Al ontwerpend en luisterend onderzocht ik samen met bewoners van Vitalis, een ouderenzorg- en woonorganisatie, waar hun behoeftes liggen. Veel bewoners gaven aan zich eenzaam te voelen en behoefte te hebben aan zingeving, een betekenisvol dagelijks leven. Welke rol kan kunst en cultuur hierin spelen? En vooral; hoe creëert het blijvende verbindingen?
In opdracht van
Vitalis, Eindhoven
Dank aan
Maaike Mul
Wendy van Zon
Gedurende mijn afstudeerperiode heb ik veel bewoners mogen ontmoeten. Ik nam samen met hen deel aan de aangeboden activiteiten, bedacht samen met hen activiteiten om ontmoetingen te stimuleren en was welkom bij hun thuis. Ook liep ik mee in de zorg en sprak ik met verschillende zorgverleners, zowel bij Vitalis als extern. Belangrijk hierin was voor mij om van hun ervaringen te leren en dit mee te nemen in het verdere proces.
De persoonlijke ontmoetingen met bewoners waren voor mij van grote waarde, omdat ik middels deze weg bijzondere verbindingen heb mogen leggen met hen. Ik heb mogen horen, zien en voelen wat er voor hen toe doet, waar zij hun alledaagse zingeving uit halen.
Observaties waren hierin het startpunt voor een gesprek: wat vertellen de persoonlijke spullen in hun kamer mij over de persoon voor me? Welke betekenis hebben zij eraan gegeven? Dit zorgde voor betekenisvolle gesprekken, zo ook met bewoner meneer Plu. Samen maakten wij het werk "mijn levenssteen", hier vertel ik er graag meer over.
Vanuit de wens om de betekenisvolle gesprekken die ik had met bewoners, verder voort te kunnen laten zetten door bewoners onderling is 'de verhalenmand' ontstaan. Met als doel om bewoners laagdrempelig met elkaar in contact te brengen, zodat er blijvende, nieuwe verbindingen ontstaan .
De gespreksonderwerpen en verhalen van de bewoners die ik heb gesproken heb ik samen met medebewoners vertaald naar illustraties en vragen. Deze zijn uitgebreid getest met bewoners onderling: wat nodigt uit tot een goed gesprek samen? Wat geeft herinnering aan het verleden en biedt een blik op de toekomst?
Vragen als "wanneer heeft u een geluksmoment?", "welke jeugdherinnering blijft u bij?" of "wat doet u als u alleen thuis bent?" zijn hieruit gekomen.
Bewoners werden uitgenodigd deel te nemen aan het participatieve proces en samen borduurden wij de gedeelde verhalen op het tafelkleed. Ook tijdens het maken stond zingeving centraal: er vonden nieuwe ontmoetingen plaats tussen bewoners, ze leerden mij borduurtechnieken van vroeger en er werden weer nieuwe verhalen gedeeld.
Middels 'de verhalenmand' kunnen bewoners elkaars verhalen, gevoelens, normen en waarden delen en horen. Elkaar die persoonlijke aandacht geven én elkaar zien. Het was bijzonder om te zien dat het bewoners daadwerkelijk handvaten gaf voor een intiem gesprek met elkaar en dat zij zo nieuwe contacten hebben gelegd.
